Beydeba

Gerçek ismi ve ırkı hakkında birçok farklı görüş ortaya atılsa da tarihçilerin çoğu tarafından Ketku adlı bir Hint âlimi olduğu görüşünde karar kılındı.

Bir görüşe göre Beydeba; MÖ 1. yüzyıl civarında, el yazmalarından tespit edildiği üzere Sarp'ın zamanında yaşadı. Büyük İskender, ihtişamlı ordusuyla Çin'e doğru ilerlerken bir taraftan da geçtiği yerleri fethediyordu. O devrin Hint Hükümdarı Fur, oldukça onurlu biriydi ve ne pahasına olursa olsun ülkesini savunmakta kararlıydı ancak İskender'in keskin zekâsı ile baş edemedi ve yenildi. İskender, Hindistan'ı topraklarına dâhil edip şehrin başına güvendiği bir vali atadıktan sonra yoluna devam etti. İskender'in gitmesi üzerine Hintliler ayaklandılar ve atanan valinin yerine Fur'un oğlu Debşelim'i hükümdar yaptılar. Ancak Debşelim, hükümdar olduktan sonra halkına zulmetmeye başladı. Zamanın ünlü bilgini Beydeba, Debşelim'in huzuruna çıktı ve ona yanlış yaptığını söyledi. Debşelim, Beydeba'ya çok kızsa da bir süre sonra haklı olduğunu anladı ve yumuşadı. 

Beydeba, fabl türünde kaleme aldığı Kelile ve Dimne adlı eserini de Debşelim'e sundu. Eserde, hayatı sisler içerisinde kalan Hint Hükümdarı'nın bir vasiyet üzerine ünlü bilge Beydeba'nın yanına gelmesi, ondan hikmetli sözler, öğütlerve devlet yönetiminde kendisine yardımcı olacak masallar dinlemesi anlatılmaktadır. On dört bölümden oluşan eser dâhilindeki hikâyelerde siyaset, erdem ve eğitim gibi birçok farklı konu işlendi. Adını ise ilk bölümdeki hikâyelerin kahramanları olan iki çakaldan aldı: Doğruluk ve dürüstlüğü simgeleyen Kelile ile yanlışlık ve yalanı simgeleyen Dimne. Bunun dışında Bülbül ile Bağcı adını taşıyan bir eseri de vardır. 

Kelile ve Dimne, fabl türünün en önemli eserlerindendir. Temelde hükümdarlara yol göstermek, devlet dairesinde onlara yardımcı olmak amacıyla yazılmış bir masal ve hikâye kitabıdır. Beydeba adı verilen bir filozofla Debşelim adlı hükümdarın arasında geçen konuşmalar kaleme alınmıştır. Masalların kahramanları hayvanlardan oluşmaktadır. Eserin içeriğinde ailevi ve siyasi terbiye amacı güdülmektedir. Yeri geldikçe ferdî akla da gönderme yapılmaktadır. Kelile ve Dimne, hem Doğu'da hem de Batı'da orijinali ve çevirileri ile geniş bir alana yayılmıştır.

Ezop ve La Fontaine fabllarının, Kelile ve Dimne'den ilham alınarak yazıldığı öne sürülmektedir.  

Kaynak: DOKUMACI, N. (2021). Metinlerarasılık Bağlamında Mevlânâ’nın Mesnevî’si İle Beydebâ’nın Kelile ve Dimne’si. MECMUA - Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi ISSN: 2587-1811 Yıl: 6, Sayı: 11, Sayfa: 135-151.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Beydeba

https://www.elipskitap.com.tr/urun/kelile-ve-dimne/