Ahmet Hamdi Akseki

1887 yılında Antalya iline bağlı Akseki’de dünyaya geldi. Babası Güzelsu Cami İmamı Mahmud Efendi, annesi Hatice Hanım’dır. Beş-altı yaşlarında iken babasının yönlendirmesiyle Kur’an-ı Kerim’i öğrendi. Yedi yaşında ise camide mukabele okumaya başladı. Mecidiye Medresesinde öğrenim gördü. On dört yaşındayken babasıyla birlikte İzmir’in Ödemiş ilçesine geldi. Burada Karamanlı Süleyman Efendi Medresesinde tahsil gördü. Daha sonra İstanbul’a gelerek Fatih’te eğitimine devam etti. Darülfünun Ulûm-ı Âliye-i Diniye ve Darü’lHilâfeti’l-Aliyye Medresesi gibi okullardan birincilikle mezun oldu. Medresetü’l-Mütehassısînde üç yıl eğitim alarak doktorasını tamamladı. Böylelikle daha otuz iki yaşında iken üç fakülteyi bitirmiş oldu. Mezun olmasının ardından hocası İzmirli İsmail Hakkı Bey tarafından Heybeliada Mekteb-i Bahriye-i Şahaneye, Akaid-i Diniye Muallimi olarak atandı. Burada verdiği dersler, Sebilürreşad Kütüphanesi tarafından Dinî Dersler adıyla üç cilt hâlinde yayımlandı. 

Yeşilay Dergisi, Mahfil, Sebilürreşad, Selamet, İslam-Türk Ansiklopedisi gibi mecmualarda yazıları yayımlandı. Öğretmen ve yazar kimliğinin yanı sıra kürsü ve medrese hocalığı da yaptı. Balkan Savaşı’ndan önce Sebilürreşad dergisinin muhabiri sıfatıyla Bulgaristan’a gitti, orada çeşitli mektuplar kaleme aldı. 

Millî Mücadele’nin başlatılmasının ardından yurt dışındaki görevini bırakarak maddi ve manevi destek vermek amacıyla Ankara’ya geldi. 1921-1923 yılları arasında Ankara Lisesinde öğretmenlik yaptı. 1923 yılında hilafet merkezini ıslah ederek Mustafa Kemal Atatürk’ün övgülerine mazhar oldu. Bu sırada İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde Hadis Müderrisliği ve Diyanet Azası Yardımcılığı görevlerini sürdürdü. Medreselerin müfredat programlarını tanzim etti. 

1924’te Diyanet İşleri Başkanlığı Müşavere Heyeti Başkanlığına görevlendirildi. 

Bu sırada 1920 yılında kurulan Tarikat-ı Salâhiyye Cemiyeti’ne üye olması ve çeşitli faaliyetlerde bulunması gerekçesiyle 1925’te Distolcular Davası adı altında Ankara İstiklal Mahkemesi tarafından yargılandı. Adı geçen cemiyetle ilişkisi tespit edilen on bir kişi idam cezasına çarptırıldı, kalanlar ise ömür boyu hapis cezasına mahkûm edildi. Ahmet Hamdi Akseki ise suçsuz bulunarak aklandı. 

1933 yılında kaleme aldığı İslam Dini adlı eseri, Türkiye’de bir buçuk milyondan fazla sattı ve en çok okunan dinî kitaplardan biri oldu. 1939’da Diyanet İşleri Başkan Yardımcılığına tayin edildi. 

29 Nisan 1947 yılında Türkiye Cumhuriyeti tarihinin üçüncü Diyanet İşleri Bakanı oldu. Bu görevini vefat ettiği 9 Ocak 1951 tarihine kadar sürdürdü. Naaşı, Ankara’da bulunan Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedildi. 

Resmî hizmetlerinin yanı sıra ilmî çalışmalarından bazıları şunlardır: Bilinmesi Elzem Olan Meseleler, Ulemâ-yı İslamiyeden Bir Sual ve Abdullah Guvilyam Efendi’nin Cevabı, Ahlak Dersleri, İslam Dini Fıtrîdir, Askere Din Dersleri, Köylüye Din Dersleri, İslam, Ve’l-asr suresinin Tefsiri, Müslümanlıkta İktisadın Ehemmiyeti, İslam Dini, Peygamberimiz Hz. Muhammed ve Müslümanlık, Tayyâre ve Kuvvet, Ramazan Armağanı, Müslümanlara Büyük İlmihal, Bulgaristan Mektupları, Öğretmen ve Öğrencilere Yardımcı Açıklamalı Din Dersleri… 

Akseki’nin üç bin ciltlik özel kitaplığı, Diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesi’nde okuyucuların istifadesine sunulmaktadır.